Emblemata evangelica ad XII signa codestica

Dit in leder gebonden album bevat 13 originele ontwerptekeningen van de hand van Hans Bol (1534, Mechelen – 1593, Amsterdam) voor de 13 platen uit de reeks: Emblemata evangelica ad XII signa codestica. De platen werden gegraveerd door Adriaen Collaert (1560-1618, Antwerpen) en uitgegeven in Antwerpen bij Jan Sadeler in 1585. Op de tegenoverliggende pagina is steeds een originele afdruk van de corresponderende prent gekleefd. Alle bladen zijn gesigneerd (soms met monogram) en gedateerd (1584 en 1585), en zijn zeer goed bewaard.

De tekeningen stellen de 12 maanden van het jaar voor. Het voorstellen van de maanden aan de hand van seizoensgebonden scènes uit het dagelijks leven gaat terug op een middeleeuwse traditie. Iedere tekening is daarenboven voorzien van een teken uit de dierenriem. In navolging van Bruegel plaatst Bol de dagelijkse bezigheden van de mens in een breed panoramisch landschap. De reeks van Bol is vernieuwend omdat er op de voorgrond ook telkens een tafereel uit het Nieuwe Testament wordt weergegeven.

De tekeningen zijn uitgevoerd in pen en bruine inkt, met sporen van een voorbereiding in zwart krijt, en zijn bruin gewassen. Met het bruin lavis geeft de kunstenaar op subtiele wijze de lichtwerking aan die door de graveur in een netwerk van arceringen in het koper moet worden overgebracht. De subtiel uitgevoerde pen- en wastechniek komt bijzonder goed tot zijn recht en vertoont nauwelijks tekenen van sleet. Op enkele bladen zijn - wellicht door een latere hand – hoogsels aangebracht in loodwit.

Hans Bol was o.a. in Mechelen en Antwerpen actief als schilder, tekenaar, miniaturist, etser en ontwerper van grafiek. Antwerpen groeide in de tweede helft van de 16de eeuw uit tot het Europese centrum van prentproductie. De aanzet voor dit succes werd gegeven door uitgevers als Hieronymus Cock. Hij ontdekte het talent van Pieter I Bruegel en exploiteerde dat met talloze schitterende prentuitgaven van landschappen en reeksen met een allegorisch-moraliserende thematiek. Hans Bol ontpopte zich in deze omgeving tot een vaardig landschapsschilder en tekenaar, die ook de verhalende staffage op een schitterende manier wist te integreren in zijn zeer gevarieerde landschappen. Na de dood van Bruegel werd hij onbetwistbaar de leidende figuur en de meest talentvolle vertegenwoordiger van het genre.

De voorbereidende tekeningen voor de prentreeks vormen een uitzonderlijk ensemble dat tot voor kort onbekend was gebleven. Het Erfgoedfonds kocht ze op een veiling in Londen aan, bracht ze naar België terug en gaf ze in bruikleen aan het prentenkabinet van de Koninklijke Bibliotheek. Zo krijgt een topwerk van Bol, wiens werk sterk ondervertegenwoordigd is in zijn land van oorsprong, een plaats in een Belgische publieke collectie waar het verder zal onderzocht en ontsloten worden.

Meer info over het Erfgoedfonds