Dankzij het Fonds Marie-Jeanne Dauchy telt de collectie van de Koning Boudewijnstichting een indrukwekkende en opmerkelijke reeks sanza’s.
Een collectie van museale kwaliteit
Over een periode van meer dan 50 jaar bracht een gepassioneerd Belgisch koppel verzamelaars met veel geduld een collectie van zo’n 600 sanza’s samen. Gedreven door hun gedeelde passie voor Afrikaanse muziekinstrumenten, en voor dit Afrikaans instrument in het bijzonder, schuimden de heer en mevrouw Boulanger-Bouhière galerijen, kunstbeurzen en antiekhandelaren af, op zoek naar stukken van museale kwaliteit. Ze leefden te midden van hun collectie van onschatbare waarde, die al hun muren en meubels in beslag nam en jaar na jaar zorgvuldig werd aangevuld en gedocumenteerd met een verzorgde en nauwgezette inventaris. Deze collectie is van zo’n hoge kwaliteit dat ze reeds in heel wat binnen- en buitenlandse musea werd tentoongesteld.
Een identiteitsverschaffend en onthullend muziekinstrument
De sanza behoort tot de idiofonen en is een traditioneel muziekinstrument dat typisch is voor Sub-Sahara. Bij deze zogenaamde ‘lamellofonen’ hoort steevast een houten steun, soms met een resonator, en enkele ruitertjes waaraan ‘tongen’ uit metaal of bamboe van verschillende lengte worden vastgemaakt. Soms komen er nog andere ruiselementen aan te pas, in metaal of zelfs in glas, steen of schelp. Het instrument wordt met beide handen bespeeld. De klanken en melodieën van de sanza zijn rechtstreeks en symbolisch gelinkt aan deze uithoek van de planeet. De melodie had niet alleen een recreatieve en muzikale functie – het begeleiden van dansen of redevoeringen van de voorouders –, maar was ook niet weg te denken bij rituelen en regendansen.
Een stilistisch buitengewoon en volledig repertorium
Deze honderden sanza’s, waarvan sommige meer dan 1000 jaar oud, zijn vooral belangrijk omdat ze de typische historische, artistieke en stilistische rijkdom van een geografische regio aantonen. Dit ogenschijnlijk eenvoudige instrument getuigt bovendien van de ongelooflijke creativiteit van de ambachtsman die alle gegraveerde en uitgesneden voor zijn rekening nam. Deze brengen een onschatbare symboliek over en elk motief heeft zijn eigen betekenissen en referenties. De collectie is wereldwijd een unieke catalogus. Ze is van groot erfgoedkundig belang en getuigt van de typologische diversiteit van deze onthullende muziekinstrumenten, die sinds het einde van de jaren 60 niet meer in het muzikale en dagelijkse leven in Afrika te vinden zijn.
Twee musea met het oog op het voortbestaan van een internationaal vermaarde collectie
De verzamelaars gaven heel graag gehoor aan het voorstel en de gezamenlijke beslissing van het MIM van Brussel en het Parijse Musée de la Musique om hun omvangrijke en zeldzame collectie samen tentoon te stellen. Zo werden 300 sanza’s met referenties door het Fonds Marie-Jeanne Dauchy van de Koning Boudewijnstichting aangekocht en aan het MIM toevertrouwd. Het andere deel van de verzameling werd verworven door het Musée de la Musique in Parijs.