De ‘Rijmbijbel’ van Jacob van Maerlant, het oudste geïllustreerde manuscript in het Nederlands, werd dankzij het Fonds Pastoor Manoël de la Serna van de Koning Boudewijnstichting gerestaureerd. De codex is tot eind november 2023 te bewonderen in het KBR museum.
Kostbaar manuscript
De ‘Rijmbijbel’ van Jacob van Maerlant (13de eeuw) is een van de kostbaarste manuscripten ter wereld: vanwege de beroemde auteur, maar ook door het luxueuze karakter van het handschrift en de rijkelijke verluchting. Tot eind november 2023 wordt de codex tentoongesteld in het KBR museum. De Rijmbijbel is er te zien naast ander werk van Jacob van Maerlant en Bijbelse boeken, verhalen en miniaturen uit de middeleeuwen en de renaissance. Er verscheen ook een uitgebreide publicatie, waarin het handschrift wordt gekaderd en geïllustreerd.
Jacob van Maerlant
De dichter Jacob van Maerlant wordt beschouwd als een van de vaders van de Nederlandse literatuur en een van de meest productieve auteurs van de middeleeuwen. Hij stelde zich tot doel om de geschriften die in het Latijn voorhanden waren beschikbaar te stellen in de volkstaal. Zo schreef hij, in verzen, de allereerste Nederlandse bewerking van de verhalen uit de Bijbel. Hij steunde voor deze ‘Rijmbijbel’ op verschillende bronnen die soms al goed bekend waren in kerkelijke en intellectuele kringen. Op die manier werden de teksten ook beschikbaar voor wie het Latijn niet machtig was.
Oudste geïllustreerde Bijbel in het Nederlands
De ‘Rijmbijbel’ van Jacob van Maerlant dateert uit de 13de eeuw en is het oudste geïllustreerde handschrift in het Nederlands. Het boek bevat een hervertelling in rijmende verzen van de Bijbel, gevolgd door een verhaal over de Joodse opstand tegen de Romeinen, lang na het leven van Jezus. Het manuscript is rijkelijk geïllustreerd, met maar liefst 159 kostbare miniaturen. Dankzij de beroemde auteur, het uiterst luxueuze karakter en het hoge artistieke niveau van de miniaturen geldt het als een van de internationale topstukken van de middeleeuwen. We weten niet altijd wie de opdrachtgevers waren van Van Maerlants teksten, maar het is zeker dat zijn werk in bemiddelde en gecultiveerde kringen circuleerde.
Hoogtechnologische restauratie
Meer dan een kwarteeuw geleden werd vastgesteld dat schilfers van het bladgoud in de ‘Rijmbijbel’ loskwamen. De geplande restauratie werd echter uitgesteld omdat de toen gangbare technieken niet adequaat bleken. Dankzij de steun van het Fonds Pastoor Manoël de la Serna van de Koning Boudewijnstichting kon de KBR in 2014 een conservatiebehandeling opstarten met inzet van aangepaste technologie.
Fonds Pastoor Manoël de la Serna
Dit Fonds werd opgericht als eerbetoon aan Charles-Antoine de la Serna (1752-1813), bibliothecaris van de Stad Brussel. Het Fonds zet zich voornamelijk in voor de restauratie, conservatie en valorisatie van oude boeken en historische documenten van de Koninklijke Bibliotheek van België, waaronder de conservatie van het fonds ‘Stad Brussel’, mede opgericht door Charles-Antoine de la Serna.
Praktische info:
Wie van Maerlants Bijbel wil bewonderen, is welkom in de Koninklijke Bibliotheek van Brussel, van dinsdag tot zondag telkens van 10 tot 17 uur. Een toegangskaart kost 15 euro.
Het boek ‘De Rijmbijbel van Jacob van Maerlant: Het oudste geïllustreerde handschrift in het Nederlands’ is een uitgave van Amsterdam University Press en is verkrijgbaar in de shop van KBR en in de boekhandel.
Meer info op www.kbr.be