Skelet bekijkt chinoiserieën

Skelet bekijkt chinoiserieën luidt het begin in van een donkere periode bij Ensor, veroorzaakt door de afwijzing door zijn collega-schilders en critici en door zijn innerlijke en familiale strubbelingen. Het werk vormt een scharnierpunt in het oeuvre van de kunstenaar: enerzijds behoort het nog tot de reeks van intimistische en overladen burgerlijke interieurs, typisch voor zijn jeugdwerk, maar tezelfdertijd voert hij een nieuw personage op, het skelet, dat in zijn werk vaak zal terugkeren.

Het schilderij werd in bruikleen gegeven aan het Museum voor Schone Kunsten te Gent, waar reeds enkele belangrijke werken van Ensor te zien zijn. De figuur van Ensor, evenals zijn tijd, kwamen er al in diverse wetenschappelijke tentoonstellingen aan bod. Skelet bekijkt chinoiserieën vervult in het museum de rol van het langverwachte meesterwerk van Ensor en vult ook een belangrijke leegte in de Ensor-collecties in ons land.

Het macabere dat plots binnendringt in het comfort van een gezellig interieur vormt de kracht van dit schilderij, dat wordt gestructureerd door de verticale lijnen van rollen behangpapier met ‘chinoiserieën’ als motief. Uit infrarood- en röntgenopnamen blijkt dat zich onder de doodskop oorspronkelijk het realistische gezicht van een oudere man bevond. Links onderaan voegde Ensor nog een doodskop toe die de toeschouwer recht aankijkt. Tussen de overvloed van details en de rijkelijke kleuren van de kamer valt de doodskop van de centrale figuur niet onmiddellijk op. Het effect is des te groter: we kijken naar een figuur wiens plaats onmerkbaar door de dood is ingenomen. Deze overschilderingen dateren wellicht van het einde van de jaren 1880.

Het is niet duidelijk welke betekenis aan deze doodskoppen dient te worden toegekend. Ongetwijfeld sluit dit vanitas-portret aan bij de levendige inspiratie van Ensor. De aanwezigheid van de dood heeft niet als bedoeling te verontrusten, noch om het thema belachelijk te maken. De intimiteit van het tafereel en de feeërieke schoonheid van de oosterse kleuren worden niet verstoord, hooguit subtiel bedreigd. Dit maakt de intimiteit en de schoonheid nog kwetsbaarder.

Website Museum voor Schone Kunsten

Meer info over het Erfgoedfonds

Type: 
Schilderij
Material / technique: 
Olie op doek
Dimensions: 
100 x 60 cm
Type of acquisition: 
Aankoop Erfgoedfonds
Year of acquisition: 
1995
Depository institution: 
Museum voor Schone Kunsten, Gent