Man van Smarten

Dankzij het legaat van pater Ghislain De Jaeger, kon de Koning Boudewijnstichting een belangrijk schilderij van Albrecht Bouts verwerven. Deze bijzondere Vlaamse Primitief werd toevertrouwd aan de musea Brugge.

De laatste eigenaar van ‘Man van Smarten’ van Albrecht Bouts (ca. 1452 – 1549) was pater Ghislain De Jaeger, die het had geërfd van zijn vader, Dr. De Jaeger. Dr. De Jaeger was als oogarts verbonden aan het Sint-Janshospitaal en was lange tijd voorzitter van de Vrienden van Musea Brugge. In 2021 overleed pater Ghislain De Jaeger en liet hij het werk na aan de Koning Boudewijnstichting om het schilderij ter nagedachtenis van zijn vader onder te brengen en publiek toegankelijk te maken in het Groeningemuseum.

Lijdende Christus

De Ecce homo-schilderijen met een lijdende Christus van Albrecht Bouts en zijn atelier is de belangrijkste verzameling werken van dit type dat is overgeleverd uit de Zuidelijke Nederlanden van de vijftiende en zestiende eeuw. De bewaarde werken, waaronder dit schilderij, laten zien dat het atelier gespecialiseerd was in de serieproductie van deze devotietaferelen.
Het schilderij toont een portret van Christus met doornenkroon tegen een gouden achtergrond. Christus is afgebeeld met gebonden polsen en in de rechterhand een rietstengel, het symbool voor de vernedering die hij ondergaat. De rode mantel symboliseert zijn lijdensweg. Het hoofd lichtjes gebogen, de ogen vol droefenis, en met geopende mond, draagt Christus met waardigheid zijn pijnlijke beproeving. Het schilderij zit nog in zijn originele lijst en is bovenaan halfrond van vorm, een gebruikelijk formaat dat geschikt was voor private devotie.
Onder invloed van de Moderne Devotie, een geloofsbeweging die in de veertiende eeuw werd opgericht, werd het thema van de Man van Smarten erg populair. “Voor de aanhangers van de Moderne Devotie was de inleving in het leven en vooral in het lijden van Christus heel belangrijk”, aldus Anne Van Oosterwijk, Director of Collection, Musea Brugge. Net omdat gelovigen zich konden identificeren met het beeld van de lijdende Jezus, waren deze werken zo geliefd voor private devotie.

Albrecht Bouts

Albrecht Bouts was een Leuvense kunstenaar, die religieuze onderwerpen schilderde. Hij werd waarschijnlijk opgeleid in het atelier van zijn vader, Dirk Bouts. In 1476, na de dood van zijn vader, zou hij Leuven verlaten hebben en zijn opleiding voltooid hebben bij Hugo van der Goes.

Een belangrijke aanwinst voor het Groeningemuseum

Het schilderij vervoegde de wereldbefaamde collectie Vlaamse primitieven van het Groeningemuseum in Brugge. Tot nu toe ontbrak in deze collectie representatief werk van belangrijke kunstenaars die in de vijftiende en zestiende eeuw actief waren buiten Brugge. Met ‘Man van Smarten’ van de Leuvense schilder Albrecht Bouts wordt deze lacune opgevuld. Daarnaast was Albrecht Bouts vermoedelijk één van de leerlingen van Hugo van der Goes, wiens ‘De dood van Maria’ een van de topstukken van het Groeningemuseum is. Tot slot visualiseert het devotiewerk ook een minder representatieve en ingetogenere kant van de kunst van de Vlaamse primitieven.