Bonbonnière in kristal van Vonêche

Dankzij het Fonds Collectie Germaine Delchambre en Robert Merveille kon een prachtige bonbonnière in kristal van Vonêche worden verworven. Dit uitzonderlijke stuk is in bewaring gegeven bij de Société Archéologique de Namur en zal binnenkort te bewonderen zijn in het Musée des Arts décoratifs in Hôtel de Groesbeeck-de Croix in Namen.

Deze 53 centimeter hoge bonbonnière is een en al fonkeling, met haar in diamantpunten geslepen kristal en haar geprofileerde versiering, vanaf haar vierkante voet tot aan haar deksel. Dit uitzonderlijke werk diende oorspronkelijk om suikergoed of kruiden te presenteren en was wellicht een van de duurste modellen die door de kristalfabriek van de heer d’Artigues op de markt werd gebracht, samen met de urnen en de "penhoudervazen". Dit stuk, dat van rond 1820 dateert, werd hoogstwaarschijnlijk op bestelling gemaakt, want het vertoont geen van de gebruikelijke productiekenmerken van dit type voorwerp.

Deze verwerving werd mogelijk dankzij het door de Koning Boudewijnstichting beheerde Fonds Collectie Germaine Delchambre en Robert Merveille, dat de bonbonnière heeft toevertrouwd aan de Société Archéologique de Namur om het tentoon te stellen in het Musée des Arts Décoratifs in Hôtel de Groesbeeck-de Croix.

Hoewel kristalwerk in die tijd zelden gemerkt werd, laat de uitmuntende uitvoeringskwaliteit van deze bonbonnière er geen twijfel over bestaan dat ze een product was van de Cristallerie de Vonêche (Beauraing), een van de meest prestigieuze kristalfabrieken van continentaal Europa begin 19e eeuw.

In 1802 kocht de industrieel Aimé-Gabriel d’Artigues de in 1778 opgerichte Verreries Sainte-Anne de Vonêche over. Als gediplomeerd chemicus had d’Artigues toen al met succes geëxperimenteerd met de productie van echt loodkristal. Hij was zich terdege bewust van het belang van de samenwerking tussen wetenschap en techniek en streefde er constant naar zijn fabricageproces te perfectioneren via zijn laboratoriumonderzoek. Al snel werd Vonêche de belangrijkste glasblazerij van het Franse Keizerrijk, en talrijke glasblazersfamilies uit de Elzas en Lotharingen weken naar hier uit.

Vanaf 1806 genoot Vonêche een onbetwiste faam. Met het oog op de algemene openbare tentoonstelling van de producten van de Franse nijverheid legde d’Artigues aan de leden van de Chambre Consultative des Arts et Manufactures de Namur monsters van zijn kristalwerk ter keuring voor. Zij vonden zijn werk ongemeen mooi, zowel wat de materie als de uitvoering betrof. De gravure was perfect uitgevoerd en de prijzen leken meer dan redelijk.

Enkele jaren later stond in een rapport van 25 februari 1816 van J.-B.X. Wasseige, afgevaardigde van de fabrieken en manufacturen van de provincie Namen, te lezen dat deze kristalfabriek ontegensprekelijk een van de mooiste van Europa was; niet alleen kon ze aan de binnenlandse markt leveren, ze stond ook in voor een aanzienlijke export. Want ondanks de aanhechting van onze provincies aan het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 zorgde d’Artigues ervoor dat hij zijn Franse cliënteel kon blijven bedienen door de overname van glasblazerij Baccarat in Lotharingen, waarlangs hij zijn kristalwerk van Vonêche in Frankrijk invoerde.

De fabriek van Vonêche beschikte over een slijperij en een gravureatelier. Toch werden sommige in Vonêche aangekochte ruwe stukken geslepen in andere manufacturen in Brussel of Parijs. Deze praktijk kondigde stilaan de teloorgang van de manufactuur aan, en deze aftakeling versnelde nog toen de concurrentie zich vanaf 1825 begon te organiseren. Voormalige partners van d’Artigues richten de Société Anonyme des Verreries et Etablissements du Val Saint-Lambert op, evenals de Glacerie Sainte-Marie d’Oignies en de Société des Produits Chimiques de Vedrin. Deze tegenslagen versnelden de val van deze parel van de Naamse nijverheid.

De bonbonnière die door het Fonds Collectie Germaine Delchambre en Robert Merveille is verworven, is een laatste getuige van de fabelachtige geschiedenis van Vonêche, waarvan de naam alleen al kunsthistorici, antiquairs en verzamelaars doet dromen.