In 2001 verwierf de Koning Boudewijnstichting archiefstukken van de ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley (1841-1904). Deze documenten waren onbekend of verloren gewaand toen een eerste deel van het archief in 1982 door de Generale Maatschappij werd aangekocht. De in 2001 opgedoken stukken zijn echter complementair aan deze van de aankoop in 1982 en de Generale Maatschappij besloot dan ook haar deel aan de Koning Boudewijnstichting te schenken, zodat de twee delen herenigd konden worden.
Koninklijk Museum voor Midden-Afrika
Hierdoor kon het archief van Stanley integraal bijeengebracht worden in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Dat museum kreeg in 1954 al een eerste schenking van voorwerpen van de aangenomen zoon van Stanley. Het museum van Tervuren beschikt hiermee over het volledige archief van Stanley en kan bijgevolg beschouwd worden als de referentie-instelling voor de studie van Stanley, het begin van het Belgische koloniale verleden, de ontdekking van Midden-Afrika en het Victoriaans tijdperk.
Getuigenis van een ontdekkingsreiziger
Het betreft honderden manuscripten (brieven, verslagen, nota’s, dagboeken, contracten, enz.) geschreven, gekopieerd of verzameld door de ontdekkingsreiziger, die van alles wat hij ondernam een spoor wou bewaren, maar ook kaarten, foto’s en schetsen.
Expedities en persoonlijke brieven
De archiefstukken verschaffen eerst en vooral informatie over de vier expedities die Stanley in Midden-Afrika op touw zette: de zoektocht naar Livingstone, de transcontinentale expeditie, de opdrachten die hij voor Leopold II uitvoerde en zijn reddingsoperatie voor Emin Pasha. Niet alleen de ontdekking van Midden-Afrika komt aan bod, ook Stanleys betrokkenheid bij de Amerikaanse Burgeroorlog, waar hij zich aan de zijde van de Zuidelijken schaarde, zijn voordrachten, zijn testament enz. Er zijn ook brieven van koningin Victoria, van koning Edward en van kanselier Bismarck, van verscheidene figuren die hun stempel op de Engelse politiek hebben gedrukt, zoals Chamberlain of Gladstone, en van andere markante figuren: Baden Powell, Rodin, Mark Twain, Georges Bernard Shaw, Cecil Rhodes, enz. Deze uitzonderlijke som van getuigenissen is een ongeëvenaarde bron om de Engelse en de internationale 19de-eeuwse maatschappij beter te leren kennen
De inventaris opgesteld naar aanleiding van de 100ste verjaardag van het overlijden van Stanley (2 mei 2004) heeft diens getuigenissen voor het eerst toegankelijk gemaakt. De bedoeling is het onderzoek naar deze omstreden periode in onze geschiedenis aan te moedigen.
Publicatie 'Afrika in beeld, Stanley I presume?'
Online inventaris Stanley archieven
