Het Archief James Ensor bevat 140 lopende meter aan documenten en archiefstukken over het werk en de tijd van James Ensor. Deze collectie werd in 2024 aangekocht door het Fonds Orcona, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, en vult het archief van Mu.ZEE in Oostende perfect aan. Samen vormen ze een unieke bron van informatie voor het wetenschappelijke onderzoek over Ensor en zijn tijdgenoten.
Uniek en divers beeld van James Ensor
Dit archief is de vrucht van 40 jaar onderzoek over James Ensor (1860-1949) en bevat een bijzonder brede waaier aan documenten. Manuscripten, autografen, notitieboekjes, redevoeringen, tekeningen, etsen en foto’s, maar ook affiches, magazines, catalogi, werken van kunstenaars met een link naar Ensor … Stuk voor stuk bieden ze een uniek en divers beeld van James Ensor, zijn omgeving en zijn tijd. Deze archiefstukken zijn bijzonder waardevol, want ze schetsen een divers en compleet beeld van James Ensor als kunstenaar en maatschappelijk geëngageerde burger. De verzamelde documenten geven een beter inzicht in de leefwereld van Ensor, zijn vriendenkring (Théo Hannon, de familie Rousseau …), zijn denkwijze en zijn vele interesses. De omvangrijke collectie bevat ook een schat aan informatie over andere – hoofdzakelijk Belgische – kunstenaars, drukkers en schrijvers uit die periode. Het archief en de vele (on)gepubliceerde bronnen werpen een nieuw licht op het leven van de kunstenaar, waardoor we het tijdperk van Ensor beter kunnen begrijpen.
Ensor, een veelzijdige kunstenaar
James Ensor is een schilder, tekenaar en etser met een levendige fantasie. Hij wordt beschouwd als een spilfiguur en pionier van de moderne kunstgeschiedenis. Hij is niet alleen een uitmuntend tekenaar maar blinkt ook uit in multiplekunst, met name prentkunst. Zijn verbeelding kent geen grenzen. Zo drijft hij graag de spot met gevestigde waarden. Hoewel hij de impressionistische, expressionistische, fauvistische en surrealistische stijlen uitstekend beheerst, blijkt Ensor bovenal voor op zijn tijd. Op 23-jarige leeftijd probeert hij zich los te maken van het academisme en richt hij samen met zijn vrienden de Belgische kunstenaarsgroep Les XX op, met onder meer Théo van Rysselberghe, Fernand Khnopff, Anna Boch en Félicien Rops. Op de jaarlijkse salons ontmoet hij grote namen als Monet, Gauguin, Seurat, Whistler en Rodin. Ensor heeft een sterke band met Oostende. Zijn geboortestad is dan ook een grote inspiratiebron voor zijn werk: het strand, het carnaval, het lokale leven, de muziek, de chinoiserieën ... De kunstenaar is actief betrokken bij het sociale leven, het milieubehoud avant la lettre en het behoud van het unieke patrimonium van Oostende.
Uniek kenniscentrum voor onderzoek over Ensor
Mu.ZEE in Oostende, kenniscentrum van de Belgische kunst van 1880 tot nu, bezit naast een uitgebreide collectie kunstwerken ook een belangrijk archief over Ensor. Dankzij de aankoop van deze uitzonderlijke collectie door het Fonds Orcona worden beide archieven nu onder één dak bewaard. Het kenniscentrum Ensor wil alle kennis over de kunstenaar bundelen, structureren en digitaliseren, en vervolgens toegankelijk maken voor onderzoekers en het grote publiek. Bij de heropening van het museum in 2028 wil Mu.ZEE ook een collectiecatalogus publiceren.
Het Fonds Orcona
Het Fonds Orcona werd in 2023 opgericht door een anonieme schenker met een grote passie voor 19e-eeuwse kunst en de impressionistische en moderne stromingen. Met dit Fonds wil hij middelgrote Vlaamse musea steunen die gespecialiseerd zijn in zijn favoriete kunstperiode. Het Fonds kan zowel de aankoop van werken steunen, die in langdurige bruikleen gegeven worden aan het museum, als steun geven voor de restauratie van belangrijke werken of voor onderzoek.
